Yaygın Gelişimsel Bozuklar-Otizm

Yaygın gelişimsel bozukluk, birden fazla bozukluğu içeren genel bir tanı grubu olup erken çocukluk döneminde başlayan sosyal etkileşim, dil gelişimi ve davranış alanlarında yetersizliklere sahip olma durumudur. Bu grupta yer alan en çok bilinen yaygın gelişimsel bozukluk otizmdir. Diğer bozukluklar ise Rett Sendromu, Asparger Sendromu, Atipik Otizm’dir. 

 

Otizm 

 

            Otizm, yaşamın ilk 3 yılı içinde ortaya çıkan ve yaşam boyu devam eden; iletişim, sosyal beceri yetersizliği, sınırlı ilgi, takıntılı ve tekrarlayıcı davranışlarla ortaya çıkan nöro-psikiyatrik, gelişimsel bir bozukluktur. Otizmin belirtileri sosyal etkileşimde yetersizlik, iletişim ve oyunda yetersizlik, takıntılar gibi alanlarda kendini göstermektedir.

 

Sosyal etkileşimde yetersizlik; göz kontağında sınırlılık, ortak ilgide sınırlılık, başkalarının işaret ettiği nesnelere bakmama, diğer çocuklarla etkileşimde yetersizlik, yalnızlığı tercih etme, başkalarının duygularını anlamada yetersizlik şeklindedir. İletişim ve oyunda yetersizlik; dil ve iletişim sorunları, dili iletişim aracı olarak kullanamama, vücut dilini kullanmada sınırlılık, hayali oyunun gelişmemesi, başlatma, bitirme, sürdürme sorunları, ilgi duyulan alanlarda aşırı ayrıntı şeklindedir. Takıntılar; nesne takıntıları (nesnelerle sıra dışı oynamak), hareket takıntıları (sallanma, ellere bakma, yan bakma), ilgi takıntıları (bir konuyla aşırı ilgili olma), düzen takıntıları (aynı giysiyi giymek, aynı yemeği yemek, düzeni bozmamak) şeklindedir. Otizmde erken tanı çok önemlidir.

 

Göz temasında yaşanan sorunlar, karşılıklı dikkatin gelişmemesi, göz göze gelindiğinde anlamlı bir iletişim kurulmaması, bebeğin gereksinimlerini ifade etmek için değişik ağlamalar kullanmaması, nesnelerle ilgilenmemesi, kucağa alınınca susmaması, kucağa alınmaya direnmesi şeklinde erken belirtiler saptanabilir. Bebek ağzına hiçbir şey koymuyorsa, yemek ve içmek istemiyorsa, seslenildiğinde hiçbir tepki vermiyorsa, çevreyi gözlemlemiyor ya da hiç bir şeyi taklit etmiyorsa, akranlarına kıyasla çok belirgin bir sakinliğe sahipse, kişilere ve nesnelere karşı korkuya kapılıp aşırı tepki veriyorsa, davranışlarında basmakalıplık hakim ise bir sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır.

 

Rett Sendromu

 

Rett Sendromlu çocuklar, 6-18 aylık olana kadar normal veya normale yakın bir gelişim gösterirler. Bu süreden sonra çocuk, geçici durgunluk veya gerileme sürecine girer, iletişim kurma becerisini yitirir ve ellerini birbirine kenetler. Hemen ardından stereotipik el hareketleri, yürüyüş bozuklukları ve kafa gelişiminde gözle görülebilir bir yavaşlama ortaya çıkar. Nöbet geçirme, uyanıkken düzensiz soluk alıp verme gibi problemlerle de karşılaşılabilir.

 

Asparger Bozukluğu

 

Asperger Sendromu’nda, tipik olarak otizmli bireylerde görülen sosyal ilişki ve iletişim sorunlarının yanı sıra sınırlı ilgi alanı görülür. Çok sınırlı konularda ve dar çerçeveli alanlarda derin bilgilere sahiplerdir, bu nedenle bu çocuklara "küçük profesör" yakıştırması yapılır.

 

Otizmden farklı olarak zamanında konuşmaya başlarlar; aşırı bilgiçlik ve el becerilerinde özel sorunlar görülür. Bu çocuklar normal veya üstün zekâya sahiptirler. Mekanik oyuncaklara çok düşkündürler ve ilgi alanı sınırlı olan insanlarla daha iyi yakınlık kurarlar. Amaçsızca birtakım nesneleri toplayabilirler, öz bakım sorunları yoktur.

Erişkinlikte ise kurallara sıkıca bağlı, soğuk ve mesafeli insanlar olarak tanınırlar. Atipik Otizm Atipik otizm, dil ve sosyal iletişimle ilgili sorunlar, dilin amaca yönelik kullanımındaki sorunlar, aşırı çekingenlik, aşırı utangaçlık, gündelik ve özel yaşamında belli ilkelere aşırı katı yaklaşım ve bağlılık gibi durumlarla ilişkili olarak göz önüne alınabilir.